اقتصاد اسلامی

کتب:

1-      کتابی با موضوع نقد تئوریهای عدالت از دکتر احمد واعظی –انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

2-      کتاب آیندة انقلاب اسلامی ایران از استاد شهید مطهری (فصول مربوط به عدالت اجتماعی)

3-      کتاب جان رالز از نظریة عدالت تالیبرالیسم سیاسی نوشتة احمد واعظی انتشارات بوستان کتاب قم که به بررسی و نقد نظریه عدالت جان رالز پرداخته است (تذکر: نام فیلسوف یاد شده در فارسی به هر دو صورت رالز و راولز نوشته می‌شود).

4-      از کتاب فیلسوفان سیاسی در قرن بیستم ترجمه خشایار دیهیمی انتشارات کتاب کوچک در مورد آرا رالز هایک و نازیک می توانید استفاده کنید.( برای ارائه بحثی مختصر این کتاب مناسب است)

5-      جلد اول کتاب خداوندان اندیشه سیاسی و کتاب بنیادهای اندیشه سیاسی در غرب ( از دکتر عنایت) نیز برای ارائه آرا افلاطون و ارسطو مفید خواهد بود.

6-      کتاب عدالت در اندیشه‌های سیاسی اسلام نوشتة دکتر بهرام اخوان کاظمی  از بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم که در مشهد، تهران و اصفهان هم شعبه دارد).

7-      کتابی  در مورد نظریه عدالت فارابی، شهید صدر و امام (که عنوان دقیق آن خاطرم نیست) از آقای دکتر جمشیدی عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی در تهران

8-      کتاب عدالت حقوقی نوشته ناصر قربان‌نیا از انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی این کتاب از منظر دینی نگاشته شده و در آن به آراء امام و عدالت در قانون اساسی جمهوری اسلامی پرداخته شده است.

9-      کتاب سیری در نهج‌البلاغه استاد شهید مطهری فصل حکومت و عدالت.

10-   کتاب بیست گفتار استاد شهید مطهری پنج مقالة اول.

11-   کتاب سیری اجمالی در مبانی اقتصادی اسلامی از استاد شهید مطهری.

12-   کتاب امام علی (ع)- عدل و تعادل نوشتة محمد حکیمی انتشارات دلیل ما (قم و تهران).

13-   کتاب ادب قدرت – ادب عدالت از دکتر عبدالکریم سروش (که دیدگاه خاص خود را در مورد عدالت بیان داشته و  در بحث مرداد ماه به نقد آن پرداخته شد).

14-   کتاب اقتصاد و عدالت اجتماعی از انتشارات نشر نی که حاوی دیدگاه اقتصاددانان لیبرال است. و مقاله آقای فرشاد مومنی در فصلنامه کنکاش  جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران

15-   مجموعه آثار 15، 26، 5، 16، 29، 19و 10 از دکتر شریعتی منتها فرازهای مرتبط با عدالت از کتابهای مزبور.(در بحث مرداد ماه دیدگاه ایشان هم نقد شد)

16-   بررسی مقایسه‌ای مفهوم عدالت (از دیدگاه مطهری، شریعتی، سید قطب) نوشتة علیرضا مرامی از انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی که البته دیدگاه آقای مطهری را به شکل مغلوط طرح کرده است.

17-   کتاب فلسفه راولز نوشتة رابرت بی . تلیس ترجمة خشایار دیهیمی از انتشارات طرح نو– تهران که به بررسی نظریه عدالت راولز، فیلسوف غربی پرداخته است.

18-   کتاب جان رالز از نظریة عدالت تالیبرالیسم سیاسی نوشتة احمد واعظی انتشارات بوستان کتاب قم که به بررسی و نقد نظریه عدالت جان رالز پرداخته است (تذکر: نام فیلسوف یاد شده در فارسی به هر دو صورت رالز و راولز نوشته می‌شود).

19-   کتاب مبانی معرفت شناختی نظریة عدالت اجتماعی نوشتة دکتر سید علیرضا حسینی بهشتی انتشارات بقعه در تهران (که البته برخی از دیدگاه‌های ایشان نادرست است).

20-   کتاب دربارة عدالت – برداشتهایی فلسفی نوشتة اتفرید هوفه ترجمة امیر طبری،‌ انتشارات اختران – تهران که از منظر غربیها به عدالت پرداخته است.

21-   کتاب اخلاق و عدالت نوشتة محمد رفیع محمودیان از انتشارات طرح نو تهران که آن هم از منظر غربی به مسئله عدالت پرداخته است.

 مقالات:

1-      رابطه حق و عدالت-حسین توسلی- فصلنامه علمی و پژوهشی دانشگاه قم

2-      مبنای عدالت در نظریه جان رالز- حسین توسلی- نقد و نظر

3-      عدالت صوری،عدالت محتوایی-احمد واعظی- پژوهشی علوم سیاسی

4-      نظریه عدالت در اندیشه دیوید هیوم- احمد واعظی- فصلنامه علمی و پژوهشی دانشگاه قم

5-      عدالت اجتماعی و مسائل آن- احمد واعظی- قبسات

6-      طرح برشی از عدالت در افلاطون و راولز- مصطفی یونسی- پژوهشی علوم سیاسی

7-      عدالت اجتماعی- محمود اصغری- اندیشه

8-      مساله عدالت در آراء جان رالز و شهید مطهری- محمود اصغری- اندیشه حوزه

9-       بررسی و نقد نظریه عدالت جان راولز- بهرام اخوان کاظمی- کتاب نقد

10-    مبانی عدالت اجتماعی- محمود لطیفی- حکومت اسلامی

11-    کتابشناسی پیرامون عدالت- احسان خاندوزی- راهبرد یاس

12-    کتابشناخت عدالت اجتماعی- اسماعیل محمدی- حکومت اسلامی

13-    عدالت از دیدگاه اندیشمندان اسلامی و غربی- دکتر محمد زمان رستمی-جستارهای اقتصادی

14-    نظریه عدالت رالز؛عدالت خواهی یا عدالت ستیزی- جمعه خان افضلی

15-    نیم نگاهی به مفهوم عدالت و عدالت نبوی- علی عطائی

16-    عدالت اجتماعی از دیدگاه متفکر شهید مرتضی مطهری- مهدی طغیانی-اندیشه صادق

17-    واقع گرایی نظریه عدالت در اقتصاد اسلامی- احسان خاندوزی- اقتصاد اسلامی

18-    لیبرالیسم،حقوق و عدالت- رحمت الله کریم زاده- مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی

19-    رالز:از دو اصل عدالت تا برداشتی سیاسی از عدالت- موسی اکرمی- ماهنامه پژوهشی اطلاعات حکمت و معرفت

20-    عدالت- ابوالقاسم گرجی- نشریه  دانشکده حقوق و علوم سیاسی

21-    مبادی نظریه عدالت ارسطو- فرزانه ذوالحسنی-فصلنامه فلسفه و کلام اسلامی

22-    بررسی معنا و مفهوم عدالت با تاکیدبر عدالت اجتماعی- هاشم ندایی- فصلنامه مصباح

23-    جایگاه فضیلت عدالت در نظام آکوئیناس- مرضیه صادقی- نامه مفید

24-    حق و عدالت در اندیشه شهید مطهری- عبدالله نصری- قبسات

25-    اصول عدالت سیاسی-سید صادق حقیقت- نقد و نظر

26-    از عدالت فردی تا عدالت اجتماعی-زهرا خزائی- خردنامه صدرا

27-    تحلیل مبانی منطقی طراحی سیستمهای خط مشی گذاری معطوف به عدالت- علی اصغر پورعزت-فصلنامه مدرس علوم انسانی]

28-   مقالة «تأملی در روش شناسی فلسفة سیاسی رالز» نوشتة جمعه‌خان افضلی مندرج در شمارة 15 فصلنامه معرفت فلسفی بهار 1385 از انتشارات مؤسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی (قم).

29-   مقالة نگاهی به مبانی فلسفة سیاسی رالز «نوشتة جمعة خان افضلی مندرج در شماره 14 فلسفة معرفت فلسفی زمستان 1385 از انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی – قم.

30-   مقاله آقای پیغامی«مبانی هستی شناسی عدالت در اندیشه شهید مطهری»،ارائه 5 تعریف از شهید مطهری درباره عدالت

31-   مجلة نقد و نظر شمارة دوم و سوم، بهار و تابستان 1376 واجد مقالات متنوعی در مورد عدالت است این مجله را دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه قم منتشر می‌کند مقالة آقای محمد رضا حکیمی در مورد عدالت نیز در این مجله به چاپ رسیده است.

اسلام، صورت کامل شده‌ی ادیان الهی است بنابرین می‌گوییم نظام اقتصاد‌اسلامی که در واقع همان نظام اقتصادی الهی است باید وجود داشته باشد.

اقتصاد‌اسلامی هر چه باشد، دانشی است که باید به سؤالات مشخصی که دانش اقتصاد عهده‌دار پاسخ آن‌ها است پاسخ دهد. اقتصاد‌اسلامی، اقتصادی عجیب که کاملاً با دانش موجود متفاوت باشد نیست. به نظر من، اقتصاد‌اسلامی تکمیل و تصحیح و ادامه‌ی اقتصاد موجود است.

شاید بتوان برای دانش اقتصاد موجود سابقه‌ای 2000 ساله ترسیم کرد و جریانات مختلفی را در این 2000 سال نام برد، ولی در فضای 400 ساله‌ی اخیر باید پسوند «مدرن» را باید به آن اضافه کرد. در همین 400 سال اخیر هم جریانات مخالف فراوانی در کنار جریان حاکم حضور داشتند. در تمام این 2000 سال می‌بینیم سؤالات مشخصی مورد بحث‌اندیشمندان اقتصادی بوده و بعضی از این سؤالات هنوز پاسخ داده نشده است.

مثلاً 2000 سال است که سؤال «عدالت چیست» در پرونده‌ی اقتصاددآن‌ها وجود دارد. سؤال از این که ارزش و قیمت به چیست در پرونده‌ی اقتصاددآن‌ها بوده است و پاسخ‌های متعدد و فراوانی به آن داده شده است ولی همچنان سؤال باقی است. گمان نکنید که با رسم عرضه و تقاضا توسط مارجینالیست‌ها، قیمت پیدا شد.

این سؤال که قیمت این جنس چیست؟ تولید وتوزیع ثروت از کجاست؟تورم و بیکاری چیست؟ همه سؤالات بازی در اقتصاد هستند.

اقتصاد‌اسلامی علمی است که ضمن تفاوت‌های بنیادینی که با جریان اقتصاد نئوکلاسیک دارد، به نوعی تکمیل و تصحیح آن هم هست و به عبارتی، ادامه‌ی همین جریانات 2000 ساله‌ی قبلی است.

من اسلامی کردن را مبتنی بر سنت نبوی، در سه گام می‌دانم. درست است که مدرنیته جاهلیت قرن بیستمی است ولی در خیلی از جهات بدتر از جاهلیت قبل از اسلام نیست. از لحاظ نظری، مدرنیته بدتر از جاهلیت نیست و خیلی جاها با‌اندیشه‌های اسلامی قرابت‌های خوبی دارد. به نظر من برخورد ما با جاهلیت قرن بیستم که اسمش مدرنیسم است، بر اساس سنت نبوی در سه گام است:

1. امضاء: پیامبرعزیز ما در ارتباط و تعامل با جاهلیت بخشی از جاهلیت را امضا کردند. جاهلیت را امضا نکردند، گفتند این‌ها رفتارهایی در فضای جاهلیت است که برجای مانده از پیغمبران پیشین یا برگرفته از عقل است. نمونه آن‌ها، بسیاری از عقود اسلامی است. این‌ها عقدهایی بود که پیش از اسلام هم رایج بود و پیامبر اکرم آنچه را که مطابق عقل و معیارهای اسلامی بود امضاء کردند.

2. آن‌هایی که با عقل مطابق نبود رد کردند و با عقل رفتارهای جدید و تعامل‌های جدیدی را تقریر کردند. ماهم در ارتباط با هر پدیده، هر جریان علمی و هر دانشی که مواجه می‌شویم نقد کنیم و مثبت و منفی‌ها را بشناسیم، فقط مثبت‌ها را امضا کنیم و بگویییم این قسمتش اقتصاد‌اسلامی است ولی تا به حال دست غربی‌ها بوده است. گزاره اقتصاد‌اسلامی است ولی تولیدکننده‌اش مثلاً آقای کینز است. وقتی شما گزاره‌ای پیدا کردید که منطبق بر عقل و معیارهای اسلامی است، این در واقع اقتصاد‌اسلامی است.

در روایت داریم که علم را حتی در چین بیاموزید، یعنی علمی وجود دارد که در خارج است و باید بگیریم. حکمت گمشده‌ی مؤمن است، حالا دست چینی‌ها است یا دست غربی‌ها، باید از آن‌ها بگیریم. مواردی را که اسمش علم است ولی در واقع جهل است و هر آنچه که با فطرت بشری و با عقل بشری مخالف است، باید طرد کرد.

3. پروسه تأسیس : این پروسه، پس از دو مرحله قبلی است. کسانی که از ابتدا می‌روند چرخ را از نو اختراع کنند فکر می‌کنند که اقتصاد‌اسلامی باید بدواً تأسیس شود و یک چیز عجیب و غریبی در دنیا خلق شود. این یک اشتباه بسیار محض است و اگر بخواهیم سنتی نگاه کنیم این با سنت نبوی سازگار نیست.

فکر کنم سال گذشته بود که مصاحبه ای در مورد اقتصاد اسلامی با خبرگزاری فارس داشتم و بعدها دیدم جاهای دیگر هم نقل شده دیدم بد نیست مطالب آن مصاحبه اینجا آورده شود.

دکتر مهدی طغیانی/ مکاتبی که شکست خوردند؛

چرا دنیا به سمت اقتصاد اسلامی می‏رود؟

اقتصاد کمونیستی در عین دادن شعارهای محرومیت ستیز و مساوات طلبانه به دلیل این‏که مبتنی بر اندیشه‌های مارکس بود و پذیرش آن به معنای نفی هرگونه دین و آیینی بود، به‏ صورت طبیعی نفی شد؛ تجربه ی جهان لیبرال سرمایه‌داری نیز علاوه بر این‏که با بحران‌های مختلفی مانند بحران 1930 دست به گریبان شده بود، قابلیت اعتماد نداشت...